Demografía do Brasil

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

A República Federativa do Brasil ten unha poboación de 208 896 840 habitantes no ano 2018 segundo estimacións do Instituto Brasileiro de Xeografía e Estatística,[1]o que representa unha das maiores poboacións do mundo. A densidade de poboación é de 22 habitantes por quilómetro cadrado. Nos últimos anos, reduciuse o crecemento da poboación do país, moi elevado até a década de 1960, no ano 2000 había 171 279 882 habitantes contra os 118 562 549 de 1980. As razóns da diminución de crecemento da poboación están relacionadas coa urbanización e a industrialización e os incentivos para reducir a taxa de natalidade (como a difusión dos anticonceptivos), ademais do aumento da esperanza de vida.

Organización territorial[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Estados do Brasil.
São Paulo, capital do Estado de São Paulo.
Río de Xaneiro, capital do Estado do Río de Xaneiro.
Salvador de Baía, capital do Estado de Baía.
Porto Alegre, capital do Estado de Río Grande do Sur.
Nº1 Estado Código Pob. estimada (2018) Sup. (km²) Capital
1 Acre AC 876 600 153 149 Rio Branco
2 Alagoas Ao 3 326 875 27 933 Maceió
3 Amapá AP 833 203 143 453 Macapá
4 Amazonas AM 4 096 303 1 577 820 Manaus
5 Baía BA 14 828 905 567 295 Salvador
6 Ceará CE 8 090 230 146 348 Fortaleza
7 Espírito Santo ES 3 983 656 46 184 Vitória
8 Goiás GO 6 946 755 341 289 Goiânia
9 Maranhão MA 7 045 883 333 365 San Luís
10 Mato Groso MT 3 451 560 906 806 Cuiabá
11 Mato Groso do Sur MS 2 755 379 358 158 Campo Grande
12 Minas Xerais MG 21 073 176 588 383 Belo Horizonte
13 Pará PA 8 537 043 1 253 164 Belém
14 Paraíba PB 4 000 858 56 584 João Pessoa
15 Paraná PR 11 368 559 199 709 Curitiba
16 Pernambuco PE 9 513 335 98 937 Arrecife
17 Piauí PI 3 266 203 252 378 Teresina
18 Río de Xaneiro RJ 17 184 351 43 909 Río de Xaneiro
19 Río Grande do Norte RN 3 486 346 52.796 Natal
20 Río Grande do Sur RS 11 339 526 269 153 Porto Alegre
21 Rondonia RO 1 762 316 238 512 Porto Velho
22 Roraima RR 583 376 225 116 Boa Vista
23 Santa Catarina SC 7 096 159 95 442 Florianópolis
24 São Paulo SP 45 628 774 248 808 São Paulo
25 Sergipe SE 2 283 696 21 910 Aracaju
26 Tocantins TO 1 560 011 278 420 Palmas
27 Distrito Federal DF 2 981 846 5 822 Brasilia

Debido á súa gran poboación, Brasil ostenta tres megaciudades. (est. 2018)

Cidades máis poboadas[editar | editar a fonte]

Cidades máis poboadas do Brasil
Posición Cidade Estado Poboación Posición Cidade Estado Poboación


São Paulo

Río de Xaneiro

1 São Paulo São Paulo 12 176 866 11 Porto Alegre Rio Grande do Sul 1 436 123
2 Río de Xaneiro Río de Xaneiro 6 186 710 12 Guarulhos São Paulo 1 299 283
4 Brasilia Distrito Federal 2 606 885 13 Goiânia Goiás 1 281 975
3 Salvador Baía 2 998 056 14 Campinas São Paulo 1 064 669
5 Fortaleza Ceará 2 505 552 15 São Luís Maranhão 997 098
6 Belo Horizonte Minas Gerais 2 452 617 16 São Gonçalo Río de Xaneiro 991 382
7 Curitiba Paraná 1 851 215 17 Maceió Alagoas 936 314
8 Manaus Amazonas 1 738 641 18 Duque de Caxias Río de Xaneiro 872 762
9 Recife Pernambuco 1 561 659 19 Nova Iguaçu Río de Xaneiro 865 089
10 Belém Pará 1 437 600 20 São Bernardo do Campo São Paulo 810 979
Fonte: Instituto Brasileiro de Xeografía e Estatística, estimación de 2018.

Relixión[editar | editar a fonte]

Catedral de Brasilia.

Segundo datos do censo do ano 2011, 50% dos brasileiros son católicos. Brasil ten a poboación católica máis numerosa no mundo, con máis de 100 millóns de seguidores. O número de protestantes creceu rapidamente e actualmente representa 43% da poboación. Outras relixións son o espiritismo (2%), as relixións afro-brasileiras (2%), outras (2%), ademais das persoas sen relixión (1%). A poboación xudía no Brasil é de 100 mil de persoas, principalmente en São Paulo e Río de Xaneiro.

As minorías están constituídas polos indíxenas que conservan a súa relixión e os seus costumes, especialmente no río Amazonas, tales como União do Vexetal e Santo Daime. Como resultado da escravitude negra, algúns afro-brasileiros practican crenzas africanas como o animismo, e outras como o candomblé e a umbanda. A chegada de inmigrantes procedentes de Asia trouxo consigo a práctica das seguintes relixións minoritarias respecto da globalidad do país: budismo, confucianismo, taoísmo, xintoísmo e islamismo, crecentes no país.

Evolución histórica[editar | editar a fonte]

Os portugueses tiveron forte influencia na poboación brasileira.

As diversas estimacións falan dunha poboación precolombiana de entre un e dez millóns de habitantes, dos cales máis da metade estaban na Amazonia. O contacto cos portugueses tivo fortes consecuencias sobre a súa poboación, a que se viu reducida polas pestes, guerras e destrución do seu modo tradicional de vida ademais que gran cantidade de tribos fuxiron á selva do interior, en cen anos a poboación aborixe caeu a 700.000 individuos con 100.000 membros doutros grupos étnicos. Unhas dúas centurias despois, en torno ao 1700 a poboación baixo control era de 300.000 brancos, mestizos, negros, mulatos e zambos sumandoseles unha poboación total amerindia era próxima ao 950 mil a un millón de individuos.[3] Ao redor de 1865 na rexión amazónica sen colonizar vivían até un millón de indíxenas, tras a colonización da zona quedaban preto de 80 a 200 mil en 1957, as enfermidades, alteración dos seus modos de vida, traballos forzados, traslados masivos e masacres foron as principais causas da caída de poboación.[4] A pesar diso a protección dada polo Estado brasileiro ha permitido certa recuperación e o recoñecemento de persoas e comunidades como tales, en 1992 as Nacións Unidas estimábanlles en 1 500 000.[5]

A poboación de maioría indíxena cambiou coa masiva inmigración de portugueses, o maior número de escravos exportados desde África, a asimilación de mestizos e amerindios e a colonización do Baixo Amazonas que custaría un gran número de vidas indíxenas. Entre 1500 e 1700 ingresarían á colonia uns 100.000 portugueses, moitos deles homes novos que casaron con mulleres indíxenas, pero a inmigración masiva daríase no século XVIII cando uns 600.000 lusitanos, familias enteiras, establecéronse, sobre todo para traballar nas minas de ouro recentemente descubertas.[6] Tras a independencia liberouse o ingreso de inmigrantes de orixe europea ao país, dous millóns fixérono a fins do século XIX e 2,2 millóns a finais no primeiras tres décadas do século XX,[7] por iso durante gran parte dese século a poboación brasileira foi clasificada de maioría branca xa que con esta inmigración produciuse un proceso importante de blanqueamiento de parte importante da poboación mestiza e mulata.

O caso da inmigración forzada de africanos foi aínda maior, desde 1550 a 1800 introducíronse para traballar principalmente nas plantacións e sobreviviron 2,2 a 3 millóns de escravos dos que polo menos 1 400 000 eran desde Angola, 600.000 desde o Congo e cen de mil desde outras rexións[8] debido á alta mortalidade (10%) anual o seu crecemento era moi lento e debíase á chegada de novos embarques. Mentres que no século XVII introduciuse a dous millóns de negros aos que se lles sumaban 100 mil do século anterior para a centuria seguinte a cifra foi dun par máis de millóns individuos e 1 500 000 na primeira metade do século XIX,[7] a pesar que unha gran porcentaxe morreu nos traballos aos que eran obrigados de realizar cando se produciu a independencia máis da metade da poboación era negra e escrava.

Brasil foi a rexión de América que máis escravos recibiu, outras estimacións falan de 50.000 chegados no século XVI, 500.000 no XVII e 1 700 000 no XVIII, para o 1800 o achegue africano total foi de 2,5 millóns de almas na colonia lusitana fronte ao millón ou millón e medio[9] dos territorios españois, no caso do Caribe 610.000 negros chegaron a Xamaica[10] e 700.000 a Cuba pero unha gran porcentaxe deles morreu. A gran maior parte dos africanos eran homes adultos (75%), e cunha expectativa de vida moi baixa.

Poboación precolombiana do Brasil:

Autor Rexión e/ou etnia Poboación
Neto (1996)[11] Brasil >6 000 000
Ibíd. Canle do Amazonas 1 500 000
Ibíd. Outras rexións da Amazonia 1 000 000
Ibíd. Sur do Brasil até São Paulo 1 000 000
Ibíd. Centro e Nordeste 600.000-800.000
IBGE (2000)[12]
Hemming (1978)[13] 		Brasil 2 431 000
Ibíd. Amazonía 950.000
Ibíd. Nordeste e Centro 899.000
Ibíd. Sur até São Paulo 582.000
Denevan (1977)[14] Brasil 3 625 000
Sapper (1928)[14] Ibíd. 2 000 000-3 000 000
Clastres (1973)[14] Ibíd. 3 000 000-4 000 000
Maddison (1999)
McEvedy & Jones (1978)
Rosenblat (1945)[15] 		Ibíd. 1 000 000

Poboación do Brasil, segundo o seu grupo étnico, durante o período colonial (cifras principalmente de estimativas de Rosemblat):

Ano Brancos Indíxenas Negros e mulatos Mestizos Total
1500 - +1 000 000 - - +1 000 000
1570 s/i 800.000 s/i - 850.000
1600 30.000[15] 700.000 70.000 - 800.000
1650 s/i 700.000 s/i - 950.000
1700 100.000 950.000
1 000 000 		200.000 - 1 250 000
1 300 000
1819 1 360 000 696.000 2 040 000 300.000 4 396 000
1820 1 500 000 500.000 2 500 000 - 4 500 000

Evolución da poboación do Brasil desde a independencia, datos dos censos realizados polo estado brasileiro:[16]

Ano Brancos Negros Indíxenas Pardos Mulatos Mestizos Asiáticos Non clasificados
1872 3 787 289 1 954 452 - 3 380 172 - - - -
1890 6 302 198 2 097 426 - 4 638 496 - 1 295 795 - -
1940 26 171 778 6 035 869 - 8 744 365 - - 242.320 41.983
1950 32 027 661 5 692 657 - 13 786 742 - - 329.082 108.255
1960 42 838 639 6 116 848 - 20 706 431 - - 482.848 46.604
1980 64 540 467 7 046 906 - 46 233 531 - - 672.251 517.897
1991 75 704 927 7 335 136 294.135 62 316 064 (22%) (12%) 630.656 534.878
2000 91 298 042 10 554 336 734.127 65 318 092 - - 761.583 1 206 675

Indicadores básicos[editar | editar a fonte]

Demografía do Brasil
Poboación (2008) 189 953 000 hab.
Homes 92 433 000 hab.
Mulleres 97 520 000 hab.
Taxa bruta de natalidade 16,1?
Taxa bruta de mortalidade 6,2?
Crecemento natural 9,9?
Taxa de mortalidade infantil 23,6?
Taxa global de fecundidade (2008) 1,89 fillos por muller
Esperanza de vida (2008) 73 anos (69,3 homes - 76,8 mulleres)
Fonte Síntese de Indicadores Sociais 2009 - IBGE

O Brasil ten unha baixa densidade de poboación de 22 habitantes por km ², por baixo da media do planeta e moito menor que en países moi poboados como o Xapón (337 habitantes por km²). A distribución da poboación no Brasil é moi desigual, cunha concentración nas zonas costeiras, especialmente no sueste e o nordés do país. Outro núcleo importante é a rexión dos estados do sur. As zonas menos poboadas atópanse no Centro-Oeste e no Norte. Até hai pouco, a taxa bruta de natalidade no Brasil era elevada cun nivel similar ao doutros países en desenvolvemento. Con todo, houbo unha diminución significativa nos últimos anos, que pode ser explicada polo aumento da poboación urbana e á difusión do control da natalidade. Por outra banda, o custo social do mantemento e educación dos nenos é moi alta, especialmente nas zonas urbanas.

Dende a década de 1940, a taxa bruta de mortalidade do Brasil tamén diminuíu, o que reflicte unha serie de melloras como a expansión das condicións de servizo nos dispensarios médicos e a apertura nas zonas periféricas, as campañas da vacinación, e o aumento cuantitativo da asistencia médica e hospitalaria. A taxa bruta de mortalidade foi do 6,2% en 2008, alcanzándose un crecemento vexetativo do 9,9‰ (0,99%). Desta maneira consolídase unha baixa constante desde 2001 do crecemento natural da poboación, onde este indicador roldaba ese ano o 14,0‰ (1,4%). Existe pouca contribución da migración internacional ao crecemento da poboación brasileira. En tanto, na migración intrarregional obsérvase unha importante afluencia dos brasileiros dos estados do norteste cara aos mais desenvolvidos do sueste.

O Brasil ten unha taxa de mortalidade infantil do 23,6‰ en 2008, máis alta que noutros países da rexión como Chile, o Uruguai ou a Arxentina. Con todo, hai variacións deste indicador entre os estados do Norte e Nordés, os máis pobres, que teñen as maiores taxas de mortalidade infantil do país, diminuíndo nos estados do Sur. A esperanza de vida (2008) é de 73 anos, 69,3 anos para os homes e 76,8 para as mulleres, segundo o IBGE.

A taxa global de fecundidade tamén se reduciu de maneira significativa na última década pasando de 2,4 fillos por muller en 2001 a 1,89 en 2008, nivel por baixo do nivel de substitución da poboación. Brasil sempre ostentou altas taxas de fecundidade, xa que cara a mediados do século XX a taxa era de 6 fillos por muller, cunha importante redución como ocorreu na mayoria dos países en desenvolvemento. Os niveis máis baixos de fecundidade atópanse nos estados de São Paulo e Río de Xaneiro cunha taxa superior a 1,5 fillos por muller, ao mesmo nivel que os países europeos. A taxa de urbanización é do 83,8% en 2008 contra un 79,6% de 1998, confirmandóse un paulatino crecemento da urbanización do país. O nivel de alfabetización alcanza case o 90% da poboación.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ https://www.ibge.gov.br/apps/populacao/projecao/
  2. ↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2018. Consultado o 29 de setembro de 2018. 
  3. ↑ Twentieth Century Atlas - Historical Body Count
  4. ↑ "De re militari: mortos en Guerras, Ditaduras e Xenocidios". Arquivado dende o orixinal o 26 de xaneiro de 2012. Consultado o 30 de xuño de 2013. 
  5. ↑ "Integrando - Datos de Interese - Indíxenas en América Latina". Arquivado dende o orixinal o 19 de abril de 2010. Consultado o 30 de xuño de 2013. 
  6. ↑ "IBGE teen". Arquivado dende o orixinal o 16 de maio de 2010. Consultado o 30 de xuño de 2013. 
  7. ↑ 7,0 7,1 "International Migrant. Workers in Brazil" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de marzo de 2016. Consultado o 30 de xuño de 2013. 
  8. ↑ "Brazil and the Angolan Connection". Arquivado dende o orixinal o 05 de febreiro de 2012. Consultado o 30 de xuño de 2013. 
  9. ↑ "A conquista de América" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 27 de novembro de 2009. Consultado o 30 de xuño de 2013. 
  10. ↑ Historia: Trata de escravos
  11. ↑ Carlos de Araujo Moreira Neto (1996). "Guía preliminar de fontes documentais etnográficas para o estudo dos pobos indíxenas de Iberoamérica". Madrid: Fundación Histórica Tavera.
  12. ↑ "Brasil: 500 anos de povoamento". Arquivado 16 de maio de 2010 en Wayback Machine. Río de Xaneiro: IBGE, 2000. Estatísticas de 500 anos de povoamento, pp. 222.
  13. ↑ John Hemming (1978). Rede gold: the conquest of the Brazilian Indians. Cambridge: Harvard University Press, pp. 490
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Armin K. Ludwig (1985). Brazil: a handbook of historical statistics. Boston: G.K. Hall, pp. 66. ISBN 978-0-8161-8188-9.
  15. ↑ 15,0 15,1 Angus Maddison (2007) [2001]. The world economy: a millennial perspective. Nova Deli: Academic Foundation, pp. 235. ISBN 978-81-7188-613-5.
  16. ↑ http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0103-20702005000100014&script=sci_arttext

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Demografía_do_Brasil&oldid=6628993»