Crioulo haitiano
| Crioulo haitiano kreyòl | ||
|---|---|---|
| Falado en: | Haití | |
| Total de falantes: | 9,6-12 millóns (2014)[1][2] | |
| Familia: | Crioulo Francés crioulo Crioulo haitiano | |
| Escrita: | Latino (alfabeto haitiano) | |
| Estatuto oficial | ||
| Lingua oficial de: |  Haití
| |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | ht
| |
| ISO 639-2: | hat | |
| ISO 639-3: | hat
| |
| Mapa | ||
| ||
| Status | ||
 | ||
O crioulo haitiano (Kreyòl ayisyen; kɣejɔl ajisjɛ̃), adoito chamado simplemente kreyòl, é unha lingua falada en Haití por arredor de oito millóns de persoas (o 80% da poboación total do país) e, a través da emigración, ten un millón de falantes en Cuba, Bahamas, Canadá, Illas Caimán, república Dominicana, Güiana Francesa, Martinica, Guadalupe, Belize, Porto Rico e nos Estados Unidos. É a lingua crioula máis falada do mundo.[4]
Historia e características[editar | editar a fonte]
O crioulo haitiano é un dos dous idiomas oficiais de Haití, xunto co francés. É unha lingua crioula baseada no francés do século XVIII con moi diversas influencias, sobre de todo linguas africanas (incluíndo algunha influencia do árabe), así como do español e o taíno e, cada vez máis, do inglés.
Debido en parte aos esforzos de Félix Morisseau-Leroy, dende 1961 o crioulo haitiano recoñécese como lingua oficial de Haití, xunto co francés que fora a única lingua literaria do país dende a súa independencia en 1804. O status oficial mantívose na Constitución de 1987. O uso do crioulo na literatura é pequeno pero está a medrar. Morisseau foi un dos primeiros e máis influentes autores en empregar o crioulo. Dende os 80, moitos educadores, escritores e activistas escriben en crioulo. Hoxe, moitos xornais, así como programas de radio e televisión, empregan o crioulo.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007
- ↑ "Haitian Creole to English and English to Haitian Creole Translation Services". Consultado o 17 de agosto de 2014.
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
- ↑ "Albert Valdman, Creole: the national language of Haiti". Arquivado dende o orixinal o 13 de xullo de 2015. Consultado o 22 de xuño de 2010.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
 |
Existe unha versión da Wikipedia en Crioulo haitiano |
Outros artigos[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Lefebvre, Claire (1985) 'Relexification in creole genesis revisited: the case of Haitian Creole'. In Muysken & Smith (eds.) Substrate versus Universals in Creole Genesis. Amsterdam: John Benjamins.
- Spears, Arthur K. e Carole M. Berotte Joseph, eds. The Haitian Creole Language: History, Structure, Use, and Education (Lexington Books; 2010) 297 pages. Topics include Creole and English code-switching in New York City, Creole in education in Haiti, and Creole and French in Haitian literature.
- Turnbull, Wally R. (2000). Creole Made Easy, Light Messages. ISBN 0-9679937-1-7.
