Cova de El Pendo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Coordenadas: 43°23′17″N 3°54′44″O / 43.388055555556, -3.9122222222222

Bastón de mando procedente da cova de El Pendo, Museo de Prehistoria de Cantabria

A cova de El Pendo é unha caverna situada en Cantabria, con xacementos arqueolóxicos de diversas épocas prehistóricas e con mostras de arte rupestre nas súas paredes.

Situación exacta e características[editar | editar a fonte]

A caverna está no val de Camargo, nas proximidades da localidade de Escobedo, a uns 15 km ao suroeste de Santander. Forma parte da serra de Peñajorao.

A gruta é de dimensións relativamente pequenas, duns 160 m de profundidade. As pinturas están a uns 80 m da entrada, na que tamén hai representacións.

Historia[editar | editar a fonte]

A cova foi visitada por vez primeira xa en 1878 por Marcelino Sanz de Sautuola, o descubridor de Altamira. En 1907 foi explorada por Hermilio Alcalde del Río, quen identificou os escasos gravados rupestres, de aves e cuadrúpedes que se coñeceron aquí durante moito tempo. Nas décadas seguintes, a cova foi escavada polo arqueólogo galego Jesús Carballo García, que descubriu o famoso bastón de mando gravado. Sucesivas exploracións por outros arqueólogos, apenas engadiron descubrimentos de relevo nos medios, aínda que fosen frutíferas desde unha perspectiva científica.

Unha nova campaña na segunda metade da década de 1990, dirixida por Ramón Montes Barquín, descubriu o día 21 de agosto de 1997[1], no fondo da caverna o que se denominou "Friso das Pinturas", cunha vintena de figuras animalísticas e signos, de época gravetiense, con data duns 20.000 anos a.n.e. Como acontecera noutros casos, a pesar de pasar expertos, sucedéranse décadas antes de identificar unha parede con representacións. En realidade era case imposíbel velas porque estaban moi cubertas por liques e po. O topógrafo que as avistou apenas veu de primeiras máis que certas liñas vermellas.

A cova foi pechada ao público para labores de adecuación, logo das cales volveu ser aberta en marzo de 2003.

O Friso de Pinturas[editar | editar a fonte]

A parede do denominado friso, a uns 80 m da boca da caverna, é unha parede calcaria, relativamente lisa que mide algo máis de 25 m de longo e cunha altura que varía entre 2 e 3,5m. Contén figuras de varios animais, todos de cor vermella, realizadas con óxido de ferro (ocre) obtido na mesma cova e mesturado con auga. Están realizados coa técnica de "tamponado", aplicando a pintura cos dedos, e máis, en casos, estendéndoa en certos casos con "tintado plano", coas palmas das mans.

A figura dominante é a cerva, da que hai 10 unidades, hai tamén 1 cabalo, 1 cabra e 2 cuadrúpedes (dos que un cóidase que pode ser outro cabalo). Son figuras un tanto esquematizadas.

En conxunto a cova enteira, tendo en conta as descubertas por Alcalde del Río, mostra 23 figuras.

Outros aspectos[editar | editar a fonte]

As diversas escavacións concluíron que a cova foi visitada polo home de Neandertal hai uns 84.000 anos. No Paleolítico superior estivo ocupada polo Homo sapiens desde hai 35.000 até hai uns 10.000 anos. Foi usada posteriormente durante a Idade de Bronce, do que ficaron restos ao fondo da gruta.

A escavacións sacaron a luz materiais diversos, como fendedores musterianos, ou arpóns magdalenienses. De entre os materiais desta última época cabe destacar o bastón de mando con cabalos gravados con técnica de microsuco, importante dada a escaseza de materiais de materiais deste tipo na Península Ibérica. O bastón exponse na actualidade no Museo de Prehistoria de Cantabria, en Santander.

Venus de El Pendo[editar | editar a fonte]

Outro obxecto, aínda que ten xerado polémicas, é a denominada Venus de El Pendo. Trátase dun pedazo de hasta de cervo, de forma incurvada e oblonga, cun semicírculo na súa parte superior. Foi atopado nun nivel solutreano. A forma da súa curvatura induciu ao arqueólogo Jesús Carballo a crer que era parte dunha venus paleolítica. Porén, análises posteriores tenden a afirmar que se trata dun fragmento de bastón perforado e roto[2]. Como o bastón de mando, esta peza figura nas coleccións do Museo de Prehistoria de Cantabria.

Visitas[editar | editar a fonte]

A cova está aberta ao público todo o ano. Durante a temporada de verán abre diariamente, no horario de inverno pecha os luns e martes. Pecha sempre a mediodía.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. cfr., El País Digital, 28 de agosto de 1997, nº 482
  2. Gómez-Tabanera, José Manuel e Delporte, Henri, na obra deste La imagen de la mujer en el arte prehistórico. Madrid. 1982, cfr. páxs. 9 e 10 da Introducción e 101-102 do corpo da obra