Corneliu Zelea Codreanu

Corneliu Zelea Codreanu

Biografía
Nacemento	(ro) Corneliu Codreanu 13 de setembro de 1899 Huși, Romanía (pt)
Morte	30 de novembro de 1938 (39 anos) Tâncăbești, Romanía (en)
Causa da morte	Homicidio
Lugar de sepultura	Romanía
Membro da Câmara dos Deputados da Roménia (pt)
Datos persoais
País de nacionalidade	Romanía
Relixión	Igrexa Ortodoxa Romanesa
Educación	Universidade de Iași (pt)
Actividade
Campo de traballo	Política
Ocupación	político
Partido político	Garda de Ferro
Influencias	Alexandru C. Cuza (en) e Nicolae Paulescu (en)
Lingua	Lingua romanesa
Sinatura

Corneliu Zelea Codreanu, nado en Huşi o 13 de setembro de 1899 e finado no bosque de Tâncăbeşti o 30 de novembro de 1938, foi un avogado romanés e o líder da organización fascista e ultraortodoxa romanesa Lexión de San Miguel Arcanxo. De carácter antisemita, anticomunista e ultranacionalista, a organización actuou en política e Codreanu foi electo deputado, á vez que organizou unha rama paramilitar, a Garda de Ferro. Tras a disolución do Parlamento e o establecemento dunha monarquía ditatorial polo rei Carlos II de Romanía en 1938, Codreanu foi encarcerado xunto con outros lexionarios; pouco despois, aparentemente no curso dun intento de fuga, foi abatido polos gardas, aínda que é probable que o seu asasinato sexa deliberadamente instigado polo rei.

Traxectoria

Naceu co nome de Cornelius Codreanu. Aínda que o nome de nacemento do seu pai era Ion Zelinski, cambiouno por Ion Zelea Codreanu, polo que o nome de nacemento de Cornelius non era Corneliu Zelinski. Era fillo do profesor Ion Zelinski, profesor de ensino secundario nacionalista orixinario da Bucovina, e da súa esposa alemá Elisabeth Brunner. En 1902, Ion cambiou o seu apelido para que soase máis romanés e adoptou o de Zelea, engadindo un segundo apelido, Codreanu, en referencia ás súas orixes forestais (codru significa bosque en romanés).

Ao once anos ingresou no Liceo Militar "Mănăstirea Dealului", ao que asistiu até 1916; tentou alistarse voluntario no exército ao ingresar Rumania na primeira guerra mundial en 1916, pero, ao non ter a idade regulamentaria, foi rexeitado; uniuse ao 25 Rexemento de Infantaría de Vaslui, onde o seu pai servía co grao de capitán. Á firma do armisticio coas potencias da Tripla Alianza, Codreanu regresou a Moldavia para rematar a súa formación no Liceo. O 1 de setembro de 1917 foi admitido na Escola Militar de Botoşani, e no outono de 1917 ingresou na Universidade de Iaşi para estudar Dereito. Ao pouco comezou a militar nunha organización antirrevolucionaria chamada a Garda da Conciencia Nacional, dedicada a enfrontarse cos grupos de esquerda, repartir propaganda e tratar de desbaratar as folgas na cidade.

Carácter de Codreanu

Na súa época universitaria os trazos da personalidade de Codreanu quedaron marcados. Home atractivo fisicamente, alto, atlético e dado á acción máis que á reflexión; máis impulsivo que astuto, mal político profesional, inclinado a reaccionar ante os acontecementos máis que a prevelos; bo organizador e de ideas claras, pero mellor dotado para o mando de grupos pequenos que de grandes movementos; hábil en situacións sinxelas, pero pouco dotado para a análise das complexas.

Primeiras accións

Desde o seu grupúsculo universitario Codreanu comezou a desenvolver as súas actividades de acoso aos esquerdistas: asalto a estudantes, interrupción de obras de teatro "non patrióticas", ataques a diarios, queima de xornais. Codreanu contou coa indiferenza da policía e, cando en 1921 a Universidade tratou de condenar os seus desmáns, Alexandru C. Cuza, decano da súa facultade, famoso polo seu antisemitismo, e outros dos seus profesores, protexéronlle.

Asociación con Cuza

A. C. Cuza, reitor da facultade de dereito de Iaşi, furibundo antisemita e mentor de Codreanu, que foi o seu seguidor a comezos dos anos vinte.

En xuño de 1922 Codreanu, que pasara a ser presidente da asociación de alumnos de dereito tras lograr non ser expulsado, obtivo o seu grao, e trasladouse brevemente a Jena (Alemaña) para estudar economía política. Nesta época a súa oposición á esquerda vaise transformando en antisemitismo.

En decembro regresou a Romanía, onde xurdira un gran movemento antisemita entre os estudantes, ante a perspectiva de que a nova constitución que se estaba redactando concedese os dereitos civís aos xudeus. A mobilización fracasa no seu obxectivo e no verán de 1923 dá mostras de minguar. Codreanu decide reavivala cunha serie de atentados contra personalidades do país. O plan dos estudantes é descuberto pola policía e os conspiradores son arrestados a comezos de outubro. En marzo de 1924, o xuízo transfórmase nun acto de propaganda e Ion Moţa, compañeiro de Codreanu, aumenta a expectación do caso asasinando o suposto delator na prisión. Os estudantes foron absoltos.

Durante o seu encarceramento Codreanu dixo ter unha visión na capela da prisión na que o arcanxo Miguel animáballe a dedicar a súa vida a Deus, o que lle levou, ao seu regreso a Iaşi, a fundar unha organización de mozos dedicados ao renacemento nacional, a Irmandade da Cruz (Frăţia de Cruzamento). A policía —até entón compracente coas accións de Codreanu e os seus seguidores— recibiu ordes en sentido contrario; e na primavera de 1924, desbaratou un campo de traballo nos arredores de Iaşi, detívoos e torturó. A finais de outubro o propio Codreanu asasinou o prefecto responsable no medio do xuízo dos estudantes detidos. Codreanu volve a prisión, onde pasa medio ano antes de ser de novo xulgado. Medorento da crecente popularidade de Codreanu, o goberno decide xulgalo no outro extremo do país, pero de novo é absolto por un xurado que presenta o seu veredicto portando emblemas da LANC.

A diferenza doutros movementos de corte fascista desenvolvidos neses anos en Europa, a Garda e a liga adoptaron unha postura fortemente relixiosa, con tinguiduras de misticismo, centrada na defensa da Igrexa Ortodoxa Romanesa e nunha concepción medievalista do estado como comuñón relixiosa; o seu virulento anticomunismo e antisemitismo derivaban dela, e garantían o seu apoio sobre todo no campesiñado.

O 4 de marzo de 1923, Cuza deu forma final á liga, e esta converteuse nun partido político no que Codreanu ocuparía o segundo cargo dirixente.

Cuza incomodouse cos métodos violentos de Codreanu e, para evitar a ruptura entre os dous, leste e Moţa marchan a Francia. O 14 de xuño de 1925 de contraera matrimonio con Elena Ilincu; pouco antes partir a Grenoble para proseguir o seu doutoramento.

Moţa e Codreanu regresan en abril de 1926 para participar nas eleccións, nas que a LANC obtén 10 deputados pero Codreanu non é elixido. Insatisfeito, acusa á formación de haberse vendido a xudeus. Os activistas, encabezados por Codreanu, convertéronse nun estorbo para a formación de Cuza, que se estaba escorando cara a un conservadorismo máis tradicional. Tras saír derrotado nas eleccións, Codreanu regresa a Francia.

Ruptura con Cuza e creación da Lexión

En xullo de 1926 as relacións entre Codreanu e Cuza se agrían aínda máis ao reprender aquel aos seus deputados máis radicais no parlamento, apoiando ao goberno.

A ruptura prodúcese en maio de 1927 ao regresar Codreanu a Romanía. O 24 de xuño de 1927 de , funda un novo partido político, a Lexión de San Miguel Arcanxo (Legiunea Arhanghelului Mihail). Organizada militarmente, á maneira doutros movementos fascistas, a Lexión tiña en Codreanu o seu "Capitán"; o sentido relixioso e a disciplina sumábase á organización milicia para dar forma a un movemento sumamente compacto pero, nese momento, minúsculo.

O liderado carismático de Codreanu, un hábil propagandista, organizou unha ampla rede de actividades, enlazando as procesións relixiosas, as marchas militares, o traballo voluntario en áreas rurais e a elaboración de himnos relixioso-políticos para difundir o ideario da LSMA, oposto ao comunismo, ao xudaísmo, á liberalización política e ao goberno parlamentario, ao que acusaban de corrupto e clientelista. O seu activismo cruzou a fronteira cara á loita armada na Pascua de 1930, cando a Garda de Ferro —o brazo paramilitar do movemento— comezou a exercer actividades de fustrigación contra a oposición.

Crecemento do movemento

En 1930 a formación de Codreanu decidiu atacar aos seus adversarios; realizou asaltos en Besarabia, zona con grandes minorías e ampla poboación xudía. En xuño crearon altercados na zona de Maramureş, rexión cunha gran poboación xudía humilde. Desencadeouse unha campaña de ameazas contra a poboación xudía e o Goberno. A organización contaba en decembro cuns 6000 seguidores.

En decembro de 1930, as actividades paramilitares e, en concreto, o disparo contra un director de diario de centroesquerda, levaron ao Consello de Ministros a tomar a resolución de disolver a organización. Detívose a Codreanu e a un numeroso grupo de afiliados e clausurouse o local da formación en febreiro de 1931. Con todo, os cargos non puideron probarse e todos os acusados foron absoltos, aínda que a organización debeu cambiar de nome para evitar a proscripción. En xuño dese ano, a Lexión presentouse a eleccións parlamentarias co nome de Grupo de Cornelio Zelea Codreanu e obtivo 35 000 votos nalgúns distritos de Moldavia e Besarabia, pero sen lograr representación parlamentaria.

No mes de agosto, e nas eleccións parciais de Neamt, o movemento resultou primeira forza no distrito, conseguindo 11 300 votos. Codreanu resultou elixido deputado por primeira vez; en xullo de 1932 a Lexión conseguiría outros cinco escanos, tras pobres resultados en 1931 cunha estratexia máis tradicional. As novas campañas intensivas nos distritos, a confraternización cos campesiños pobres, a súa axuda nos labores agrícolas, a aura rebelde da formación ante o poder e o apoio de parte da igrexa fornecían efecto. En 1932, nas eleccións convocadas polo conservador e protector da Garda Alexandru Vaida-Voevod, o partido dobrou os seus votos e alcanzou os 70 000.

A violencia das proclamas da Lexión (chamada xa oficialmente Garda de Ferro) levarían ao primeiro ministro Ion Duca a decretar o 10 de decembro de 1933 a proscripción da mesma. Semanas máis tarde, o 29 de decembro, Codreanu respondería facendo asasinar a Duca mentres esperaba un tren. No escándalo subseguinte, o Goberno creou un Comité Nacional Antifascista, e disolveu todas as organizacións vinculadas á «Garda».

Codreanu foi absolto dos cargos por asasinato, e o 5 de xuño de 1935 refundou o movemento como partido Totul pentru Ţară («Todo pola Patria»), baixo a presidencia do xeneral Cantacuzino. Durante eses anos redobraría a súa acción de base, creando campos de traballo e abrindo cadeas de pequenos comercios vinculados ao partido como medio para obter fondos e atraer a posibles membros.

Enfrontamento co rei e morte

Carol II, tras tentar controlar a Codreanu e o seu movemento de masas, ordenou suprimir a Codreanu.

Ao longo dos anos de goberno do liberal Gheorghe Tătărescu prodúcese un paulatino afastamento entre o monarca —que permitira o crecemento da Garda, en parte para desprestixiar o sistema parlamentario— e Codreanu, que non se deixou controlar polo soberano. Nun congreso de estudantes celebrado en abril de 1936, as ameazas da Garda chegaran até a amante do rei, de orixe xudía. Codreanu negouse a aclarar a situación co rei. O brutal asasinato dun disidente da Garda aparentemente protexido polos círculos palacianos e a esixencia arrogante de Codreanu ao rei dun cambio radical en política exterior en novembro de 1936 acentuaron o afastamento entre ambos. O desplante final foi o rexeitamento de Codreanu á proposta do rei en febreiro de 1937 de encabezar un gabinete Lexionario a cambio de cederlle o poder na Garda. Comezou entón o acoso gobernamental á formación.

En 1937 logra un grande efecto propagandístico ao rubricar un acordo de non agresión para as próximas eleccións coa formación de Iuliu Maniu, que lle confire unha pátina de respetabilidad. Nas eleccións de decembro de 1937, con máis dun 15 % dos votos, o TPT converteuse no terceiro partido máis importante da nación. A situación, con todo, era complicada, non habendo un claro vencedor a pesar do crecemento de Codreanu.

Tras encargar a formación dun gabinete ao ultradereitista monárquico Octavian Goga, o acordo entre leste e Codreanu fixo que o rei, desconfiando do pacto entre ambos, despedise a Goga e proclamase unha ditadura real en febreiro de 1938. O día 20 do mesmo mes abolíanse todos os partidos políticos, incluíndo a formación de Codreanu. Este houbo de encartarse ás disposicións do gabinete real, disolver o seu partido, sedes, cooperativas e restaurantes.

Coa situación política fose do seu control, Codreanu regresou ao seu lado místico e supersticioso, rehuyendo as dificultades reais. O goberno, medorento aínda da súa popularidade, decide acabar con el e monta unha campaña de acoso a través do erudito Nicolae Iorga, conselleiro real. Unha dura carta de reproche a este utilízase para arrestalo.

O 17 de abril Codreanu, xunto con case todos os comandantes lexionarios, é detido e condenado inicialmente a 6 meses de prisión. Volto xulgar, o 27 de maio condénaselle a 10 anos de traballos forzados por "o crime de traizón e humillación contra a orde social e por crime de rebeldía". Conducido á fortaleza-prisión de Jilava, trasladóuselle pouco despois ao cárcere de Rimnicul-Sarat. Codreanu áchase xa enfermo de tuberculose e entrégase á oración, acentuándose aínda máis o seu misticismo; declara que ve a Xesucristo e aos mortos da Garda na súa cela.

A campaña de atentados da Garda, a delicada situación internacional, desfavorable para Romanía (sometemento de Checoslovaquia, devolución de territorios a Hungría na Primeira arbitraxe de Viena) e a inquietante entrevista de Carol con Hitler o 24 de novembro, fan que este decida reforzar o seu poder no país eliminando a Codreanu.

O mesmo día exmembros da Garda asasinaron a un parente do ministro de Interior Armand Calinescu para intimidar ao goberno. O día 30 de novembro de 1938 pola noite, nun traslado simulado, Codreanu e outros 13 lexionarios foron estrangulados e tiroteados para simular unha fuga. A explicación oficial afirmou que caeron nun tiroteo ao tentar escapar.

O movemento de Codreanu quedou descabezado e tras a eliminación de case todo o resto da súa cúpula, pasou a ser dirixido por personaxes secundarios da formación. Os disturbios subseguintes levaron ao asasinato de Armand Călinescu, que dirixira o asasinato de Codreanu como ministro do Interior e home forte do réxime real, case un ano despois, e á violenta represión do goberno contra os lexionarios. Líderes seguintes da Garda elevaron a Codreanu ao status de mártir, e hoxe considérano —aínda que sen apoio oficial da Igrexa— un mártir da Ortodoxia Romanesa.

Escritos

• Antonio Bouthelier e Corneliu Zelea Codreanu Para os lexionarios: garda de ferro, Editora Nacional, 1941.