Cambón
O cambón ou bimbastro é un aparello simple para extraer auga desde un pozo ou río. Consta dun poste vertical, de forma gallada (gancha, forquita), unha vara longa (pértega, cambón), atravesada con respecto ao anterior e que descansa sobre el (unida polo pecho), dotada dun peso nun extremo (polo xeral, unha pedra) e un gancho noutro extremo, no que se colga un recipiente que recolle a auga. Ao alzar o extremo da pértega co peso, baixa a punta co recipiente, que se afunde na auga; a manobra contraria levanta a auga que se verque nun estanque, canle etc. Tense calculado que un home só pode extraer uns 2.500 litros de auga por día.
O cambón na Galiza foi sobre todo usado na zona de influencia climática mediterránea, como a provincia de Ourense. Aínda que agora está en desuso, até os anos da década de 1970 era corrente observalo en comarcas como Valdeorras, Viana, Verín ou no Bierzo.
Nomes[editar | editar a fonte]
A pesar de ter nomes vernáculos en varios idiomas europeos, é corrente ver na literatura especializada o seu nome árabe (habitualmente transcrito shaduf), así en francés cigognole ou en inglés crankshaft e winch. En galego un dos nomes máis espallados é o de cambón, pero úsase tamén balde, angarilla e bimbastro. Noutras zonas da Península Ibérica temos: en portugués cegonha, cegonho, burra, gastalho e outros; en castelán os máis estendidos son cigoñal, cigüeñal e aínda cigüeño; en catalán cigonya. Como se pode observar predomina a comparación cunha ave de longo pico, a cegoña, imaxe moi similar á doutro instrumento para erguer pesos, a grúa (aquí compárase co grou).
Historia[editar | editar a fonte]
O cambón aparece en representacións mesopotámicas desde comezos do terceiro milenio a.C., polo que se supón que foi o centro de invención e difusión. Despois tamén figura no val do río Indo, cara ao 2500 a.C.. En Exipto algo máis tarde, durante o Imperio Medio.
Onomástica en Galicia[editar | editar a fonte]
Debido a que ten tamén outros significados (unha peza do carro; un pau que serve para apoiar a cabeza do carro; unha ferramenta de labranza (forqueta, angazo); unha peza para soster os caldeiros na lareira[1]), Cambón aparece en Galicia como apelido, concentrado especialmente na Laracha, Carballo e Ponteceso [2], e no nome de Manuel García Cambón (nado en Negreira). Dálle nome tamén ó edificio do Centro de visitantes do Parque Nacional das Illas Atlánticas.
Como topónimo aparece tamén maioritariamente na provincia da Coruña[3], recollido de momento en Arteixo, Val do Dubra, Ames, Boqueixón e Melide, aínda que tamén na provincia de Ourense en Ribadavia e Manzaneda. En todos estes concellos son nomes de terras, aínda que con este nome tamén hai un accidente costeiro e unha poboación en Arteixo e unha localidade en Manzaneda.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Cambón no Dicionario de Dicionarios.
- ↑ Cambón en Cartografía dos Apelidos de Galicia.
- ↑ "Buscador de toponimia da Xunta". Arquivado dende o orixinal o 28 de agosto de 2012. Consultado o 15 de decembro de 2015.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Krüger, F. (1947): El léxico rural del Noroeste ibérico. Madrid, Anexo XXXVI da Revista de Filología Española.
- Taboada Chivite, X. (1976): "Cultura material e espiritual", in VV. AA., Los Gallegos. Madrid, Istmo.
