Bercianismo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

O bercianismo é un movemento político que tradicionalmente reclamou a restauración da provincia do Vierzo de 1822 e mesmo nos últimos anos, correntes de opinión minoritarias reclaman unha autonomía uniprovincial para O Bierzo. O Partido de El Bierzo, o partido político máis votado e representativo deste movemento aínda que non conta con representantes nin en Ponferrada nin no Consello Comarcal do Bierzo.

Antiga bandeira do Bierzo.

Historia[editar | editar a fonte]

O bercianismo é un movemento ideolóxico político, cultural, económico, histórico, ecoloxista e reivindicativo. Foi fundado por Tarsicio Carballo Gallardo, e ten como fin fundamental a defensa de todo o que atinxe á Rexión do Bierzo, e o logro dos seguintes obxectivos para esta terra: Delegacións de Ministerios e Consellerías, Universidade, Servizos administrativos, culturais, económicos, sociais e sanitarios, boas vías de comunicación, defensa e promoción do patrimonio, promoción dos recursos desta rexión, autonomía máxima, con tódalas competencias e orzamentos de acordo en relación ao que O Bierzo achega ás arcas estatais e autonómicas etc. O promotor, difusor e defensor do bercianismo moderno é Tarsicio Carballo Gallardo, coa fundación do primeiro partido bercianista en 1979, e a súa forma distinta e eficaz de facer política.

Precedentes[editar | editar a fonte]

Tradicionalmente existiron sectores no Bierzo que reclamaron maiores doses de autonomía. Existen rexistrados algúns precedentes históricos desta ideoloxía, a primeira no século XVI: carta enviada o 23 de decembro de 1563 dos representantes en cortes bercianos ao concello de León. En 1567 envíase nova correspondencia continuando no mesmo sentido. O resumo do contido en devanditas cartas faino o recoñecido historiador maragato, José María Luengo:[1] "(?) móstrase (en devanditas cartas) a pretensión do separatismo do núcleo leonés fundamentado na afastada xeografía da capitalidade (?)".

José María Luengo, Noticias históricas sobre a provincia do Bierzo, Semanario Promesa, nº 512-513, 8 de setembro de 1954 debido á lonxanía coa capital provincial, León. Trala perda do estátus de provincia distintos sectores continuaron esixindo o recoñecemento da identidade e singularidade berciana. Entre elas Enrique Gil e Carrasco e Severo Gómez Núñez.

A finais dos anos 60 do século XX comeza a utilizar o termo «bercianismo» en varios artigos do semanario Aquiana, sobre todos os escritos por Telmo Barrios Troncoso (concelleiro ponferradino) e polo director do semanario Ignacio Fidalgo. Chegando a diferenciar o primeiro, nos anos 70 do século XX, entre bercianistas e ultrabercianistas, o cal indica certa complexidade no desenvolvemento do bercianismo sociopolítico desa época.

Nova bandeira rexionalista berciana

A chegada da democracia[editar | editar a fonte]

Trala chegada da democracia, en 1978, os sectores que reclamaban timidamente unha descentralización intentaron organizarse coñecedores de futura creación do estado das autonomías, realizando diversas iniciativas, entre as que destaca o Manifesto pola Provincia do Bierzo de 1978, que foi un documento asinado pola gran maioría das personalidades bercianas.

Actualmente, existe unha Lei de comarcalización do bierzo, de 1991, na cal se recoñece a singularidade e identidade Do Bierzo, ambos os dous recoñecementos demandados e reivindicados polo bercianismo.

Partidos políticos[editar | editar a fonte]

Dos partidos bercianistas que xurdiron ao final da década de 1970, Independentes do Bierzo, Asociación Veciñal Independente e Partido de El Bierzo, só sobrevive este último. Outros partidos xurdiron posteriormente, como izquierda Berciana (Esquerda Berciana) , Unidad Bercianista (Unidade Bercianista), Partido Provincialista do Bierzo, Partido Regionalista de El Bierzo, fundado polo expresidente do Partido do Bierzo tras ser expulsado deste partido, curiosamente o mesmo día, 23 de abril, data fundacional do seu anterior partido.

Na década dos 90 o bercianismo político sofre un desgaste nos seus resultados electorais, acentuado trala expulsión do expresidente do Partido de El Bierzo, Tarsicio Carballo Gallardo no 2000. División que se traduce nunha redución da súa xa escasa representación institucional, pasando a gobernar, en coalición, tan só no concello de Castropodame tras as eleccións do 2007, nas que obtivo 2284 votos e 2 concelleiros o PB e ningún o PRB, cifras afastadas do máximo histórico de bercianismo de 5118 votos e 16 concelleiros en 1987, antes da irrupción do leonesismo político, que veu restando apoios a esta corrente ideolóxica, que obtivo en 2007 8193 votos e 38 concelleiros na comarca a pesar de estar inmerso tamén nunha profunda crise interna.[2]

Dentro do bercianismo político, entre os dous principais partidos, PB e PRB, hai certas diferenzas, sendo o Partido Rexionalista do Bierzo o que mantén viva a chama do auténtico bercianismo. No ano 2008 prodúcese un intento de unión de partidos e persoas independentes co propósito de presentar unha candidatura reunificadora nas Eleccións Xerais de 2008, uníndose o Partido de El Bierzo, Unidad Bercianista e diversos independentes baixo o nome de Gentes de El Bierzo. Aínda que desde un principio os seus representantes manifestaron que a súa intención era que: "(...)a voz do bercianismo estivese presente nesas eleccións aínda sabendo que non ían sacar nada", e que se trataba dun experimento, os resultados foron moi pobres. A lista do Congreso obtivo 385 votos en todo O Bierzo e en Ponferrada 181, fronte aos 1418 no Bierzo e 609 en Ponferrada das eleccións de 1993, cando dirixía o partido Tarsicio Carballo. A candidatura ao Senado encabezada por Iván Alonso,Obtivo 1417 votos, fronte aos máis de 5151 obtidos por Tarsicio Carballo en 1993.

Adhesivo conmemorativo da Provincia do Vierzo

Nas eleccións municipais de 2015 aparece un novo intento de reunir todo o bercianismo chamado Coalición por el Bierzo na que participa o PB. Esta coalición presenta arredor de 700 candidaturas na maioría dos concellos bercianos co obxectivo de facer rexurdir o bercianismo e lograr representación na meirande parte de concellos[3].

O bercianismo logrou o seu mellor resultado electoral dende a súa fundación nas eleccións autonómicas e munipais de 2015. Entre CB e PRB lograron 39 concelleiros, dous concelleiros no Consello Comarcal do Bierzo, un deputado provincial, dúas alcaldías, máis de nove mil votos nas municipais e case seis mil nas autonómicas[4].

Nas eleccións municipais do ano 2019, o bercianismo a nivel global perdeu algo de apoio popular. A Coalición por el Bierzo obtivo 5.587 votos e 25 concelleiros e o Partido Regionalista de El Bierzo obtivo 2.374 votos e dous concelleiros. En total, o bercianismo perdeu 12 concelleiros con respecto ás elección do ano 2015[5].

O bercianismo segue loitando por conseguir unha provincia propia para o Bierzo hoxe día [6]. Nos últimos anos, os partidos bercianistas tentaron realizar varias iniciativas políticas para alcanzar este obxectivo. En xullo de 2020, apareceu unha plataforma cidadá chamada A Quinta co obxectivo de lograr unha provincia para o Bierzo [7][8], e ademais favorable a unir o Bierzo a Galicia e convertela na quinta provincia galega[9]. Esta plataforma iniciou unha campaña de recollida de firmas en varios lugares da bisbarra para solicitar apoios neste sentido[10]. En decembro de 2020, o PRB levou ao pleno do concello de Ponferrada a proposta de solicitar á Xunta de Castela e León que o Bierzo convertésese na décima provincia desta Comunidade autónoma. A proposta contou co apoio de CB, pero foi rexeitada pola maioría do pleno do concello de Ponferrada [11]. Coincidindo co bicentenario da provincia do Bierzo, en marzo de 2021, a proposta do partido CB [12], o BNG levou unha Proposta Non de Lei para que o Bierzo puidese unirse a Galicia cunha provincia propia [13] . Esta proposta foi rexeitada polo Parlamento galego en abril de 2021[14].

En decembro de 2021, disolvéronse as Cortes de Castela e León, e convocáronse eleccións autonómicas para o 13 de febreiro de 2022[15]. Soamente un partido político bercianista Coalición por el Bierzo presentarase ás eleccións autonómicas[16], mentres que as outras forzas bercianistas como o PRB e USE Bierzo declinaron presentar candidaturas para este proceso de eleccións [17][18]. CB presentarase de forma conxunta coa plataforma berciana O Bierzo Existe nunha candidatura exclusivamente bercianista tras rexeitar concorrer co partido político leonesista UPL[19].

Resultados electorais[editar | editar a fonte]

Ano Partido de El Bierzo Partido Regionalista de El Bierzo Outros Total
1987 6500 votos, 16 concelleiros -- -- 5118, 16 concelleiros
1991 4595, 13 concelleiros preséntase a UPL por primeira vez -- -- 4595, 13 concelleiros
1995 4855, 12 concelleiros -- 1213, 2 concelleiros 6068, 14 concelleiros
1999 3734, 10 concelleiros -- -- 3734, 10 concelleiros
2003 2787, 3 concelleiros 1100, 0 concelleiros -- 3887, 3 concelleiros
2007 2284, 2 concelleiros 1132, 0 concelleiros -- 3146 votos, 2 concelleiros
2011 2822, 4 concelleiros 988, 0 concelleiros -- 3810 votos, 4 concelleiros
2015 7.846, 38 concelleiros (dentro da coalición CB) 1.688, 1 concelleiro -- 9.534 votos, 39 concelleiros
2019 5.587, 25 concelleiros (dentro da coalición CB) 2.374, 2 concelleiros -- 7.961 votos, 27 concelleiros

Bercianismo non político[editar | editar a fonte]

Malia a crise do bercianismo, a corrente cultural e social ligada a este vénse articulando en torno a varias asociacións con maior ou menor grao de implicación co bercianismo.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. "Obras de José María Luengo". Dialnet (en castelán). Consultado o 2022-05-11. 
  2. Ministerio do Interior, resultados electorais
  3. "Coalición por el Bierzo presenta 700 candidatos para 37 ayuntamientos". Diario de León (en castelán). Consultado o 2021-02-05. 
  4. "Resultados Electorales en León: Elecciones Municipales 2015". EL PAÍS (en castelán). Consultado o 2021-02-05. 
  5. "Resultados Electorales en León: Elecciones Municipales 2019". EL PAÍS (en castelán). Consultado o 2021-02-05. 
  6. "La 'tierrina' que hace dos siglos fue una provincia efímera". El Independiente (en castelán). 2021-08-13. Consultado o 2022-05-11. 
  7. "Nace un movimiento ciudadano para exigir una provincia del Bierzo agregada a Galicia". www.elbierzodigital.com (en castelán). 2020-07-24. Consultado o 2022-05-11. 
  8. Ponferrada. "Nace el colectivo A Quinta para abogar por la quinta provincia gallega". Diario de León. Noticias de León, Bierzo y Ponferrada (en castelán). Consultado o 2022-05-11. 
  9. "Manifiesto fundacional de A Quinta". BierzoDiario (en castelán). Consultado o 2022-05-11. 
  10. "El movimiento ciudadano A Quinta organiza una recogida de firmas para convertir El Bierzo en la quinta provincia gallega". infobierzo (en Spanish). Consultado o 2022-05-11. 
  11. "Tumban la propuesta de El Bierzo décima provincia de Castilla y León". La Nueva Crónica: Diario leonés de información general (en castelán). 2020-12-30. Consultado o 2022-05-11. 
  12. "BNG plantea que Galicia «no cierre las puertas» si El Bierzo quiere incorporarse a la comunidad autónoma". Leonoticias (en castelán). 2021-04-14. Consultado o 2022-05-11. 
  13. Vigo, Pablo López (2021-04-15). "El anhelo nacionalista de incorporar el Bierzo a Galicia". elconfidencial.com (en castelán). Consultado o 2022-05-11. 
  14. "El Parlamento de Galicia rechaza la PNL del BNG que pedía incorporar al Bierzo como provincia gallega". Leonoticias (en castelán). 2021-04-14. Consultado o 2022-05-11. 
  15. Cué, Juan Navarro, Carlos E. (2021-12-20). "Mañueco anticipa las elecciones en Castilla y León al 13 de febrero tras echar de su Gobierno a Ciudadanos". El País (en castelán). Consultado o 2022-05-11. 
  16. "CB aspira a ser “el faro”que dirija a buen puerto el “barco a la deriva” del Bierzo". www.elbierzodigital.com (en castelán). 2022-01-11. Consultado o 2022-05-11. 
  17. "El PRB decide no presentarse a las elecciones autonómicas". La Nueva Crónica: Diario leonés de información general (en castelán). 2021-12-23. Consultado o 2022-05-11. 
  18. "USE Bierzo renuncia a presentar candidatura a las autonómicas del 13F". La Nueva Crónica: Diario leonés de información general (en castelán). 2022-01-11. Consultado o 2022-05-11. 
  19. "CB y El Bierzo Existe juntos en su candidatura a las elecciones de Castilla y León". infobierzo (en Spanish). Consultado o 2022-05-11.