Aurora Bernárdez

Aurora Bernárdez

Biografía
Nacemento	23 de febreiro de 1920 Buenos Aires, Arxentina
Morte	8 de novembro de 2014 (94 anos) París, Francia
Causa da morte	Ictus
Datos persoais
País de nacionalidade	Arxentina
Educación	Facultad de Filosofía y Letras de la Universidad de Buenos Aires (en)
Actividade
Ocupación	tradutora
Lingua	Lingua castelá, lingua francesa e lingua inglesa
Familia
Cónxuxe	Julio Cortázar
Irmáns	Francisco Luís Bernárdez

Aurora Bernárdez, nada en Buenos Aires o 23 de febreiro de 1920 e finada en París o 8 de novembro de 2014, foi unha tradutora, editora, arquiveira e escritora galego-arxentina.

Traxectoria

Campa de Aurora Bernárdez González, madriña de Aurora Bernárdez, en Dacón.

Filla de Francisco Bernárdez e Dolores Nóvoa, galegos masidaos emigrados na Arxentina, pasou parte da súa infancia nas casas da familia en Galicia, no Lago (Maside) e en Vigo, durante os seus tres primeiros anos de vida. Tivo dous irmáns de sangue, Teresa e Mariano, e cinco medio irmáns: Enrique, Francisco, Ricardo, Federico e Adelaida.

Regresou á Arxentina para estudar e licenciouse en Literatura na Universidade de Bos Aires. En 1948 coñeceu o escritor Julio Cortázar, cunha cita de amigos no Café Boston da capital arxentina, e durante meses mantiveron unha relación que continuou na distancia, cando en 1951 Cortázar emigra a París cunha bolsa do goberno francés. A finais de decembro de 1952 Aurora Bernárdez emigra tamén a París e instálase a vivir á par de Cortázar.

Na capital francesa comeza a traballar como tradutora, inicialmente unha voluminosa enciclopedia de filosofía. Entre abril e agosto de 1953 Cortázar e mais ela viaxaron por Florencia e o norte de Italia. Á volta a París contraeron matrimonio, o 22 de agosto de 1953, na alcaldía do 13º arrondisement, onde as testemuñas foron Esther Herschkovich, amiga dela, e mais seu home Lipa Burd, pintor arxentino de orixe ucraína amigo de Luís Seoane. Durante os primeiros meses de 1954 vive en Roma con Cortázar, mentres preparan a tradución dos contos de Poe, que asinaría unicamente Cortázar.

Axiña Aurora Bernárdez conseguiu un traballo como tradutora na Unesco, onde tamén traballaba como tradutor Cortázar: este foi o seu posto para o resto da vida ata que se xubilou en 1985. Mudáronse primeiro a vivir a un piso na rúa Pierre Leroux, 24 bis, no 8º arrondisement e a principios dos anos sesenta a un pendello na praza do Général Beuret, no 15º arrondisement, que remodelaron e refixeron, e que foi o fogar de Bernárdez ata o seu falecemento.

O labor na Unesco permitíalle facer viaxes, a Uruguai, á India e a Galicia onde a parella estivo en 1956 e 1957. Na primeira visita sábese que visitaron Santiago de Compostela, e que pasaron por Ourense e por Redondela. Na segunda atopáronse en Lourido, Nigrán, onde permaneceron tres semanas antes de regresaren xuntos a París. Nese tempo Bernárdez tamén colaboraba en traducións literarias que asinaba Cortázar, como as das obras completas de Edgar Allan Poe. Tamén colaborou con el no proceso de preprodución de varias das futuras traducións das obras de Cortázar a outros idiomas..

Coñecinos os dous hai un cuarto de século na casa dun amigo común en París, e desde aquela até a última vez que os vin xuntos, en 1967, en Grecia, nunca deixou de marabillarme o espectáculo que significaba sentir conversar e ver a Aurora e a Julio en tándem. Todos os demais pareciamos sobrar. Todo o que dicían era intelixente, culto, divertido, vital. A miúdo pensaba «non poden ser sempre así. Esas conversas ensáianas na casa para abraiar logo os interlocutores coas anécdotas inusitadas, as citas brillantísimas e esas chanzas que, no momento oportuno, descargan o clima intelectual». Pasábanse os temas dun ao outro coma dous consumados malabaristas e con eles un nunca aborrecía. A perfecta complicidade, a secreta intelixencia que parecía unilos era algo que eu admiraba e envexaba na parella tanto como a súa simpatía, o seu compromiso coa literatura e a súa xenerosidade para con todo o mundo e, sobre todo, para cos aprendices coma min. Era difícil determinar quen lera máis e mellor, e cal dos dous dicía as cousas máis agudas e inesperadas sobre libros e autores.

Mario Vargas Llosa

En 1963, Bernárdez e Cortázar viaxaron a Cuba, a coñecer a Revolución cubana. Alí Cortázar comezou a súa transformación nun escritor político latinoamericano, mentres que Bernárdez volveu a París moi desencantada, e decidida a non volver a pisar a illa nunca máis. Así Bernárdez e Cortázar entraron gradualmente nunha crise de parella, e aínda que en xuño de 1968 se trasladan para as vacacións a unha casa recentemente mercada en Saignon, na Provenza, sepáranse nese mesmo ano. Bernárdez volve a París mentres que Cortázar queda provisionalmente en Saignon, onde comeza unha relación coa súa representante para Francia, a escritora lituana Ugné Karvelis. Cortázar e Bernárdez manteñen unha forte amizade despois da súa separación, e tamén despois de que en 1976 Cortázar lle pida o divorcio para casar coa escritora e fotógrafa Carol Dunlop, a súa nova parella. De feito, cando Dunlop enfermou Bernárdez estivo ao seu coidado, e cando trala morte desta Cortázar tamén enfermou, neste caso de leucemia, Bernárdez volveu vivir con Cortázar e coidou del ata o seu falecemento en 1984.

Fotografía de Julio Cortázar en 1968.

Logo da morte de Cortázar, Bernárdez quedou como a testamenteira da súa obra e arquiveira e custodia dos seus bens. En virtude diso dooulle en 2005 á Xunta de Galicia a colección dos bens audiovisuais de Cortázar, que integran diversos filmes de viaxes rodados por Cortázar e máis de dous milleiros de fotografías, e que están arquivadas no Centro Galego de Artes da Imaxe, na Coruña. Nos últimos anos da súa vida dedicouse ao labor de edición das obras de Cortázar: o seu volume de produción narrativa inédita, e tamén da súa colección de cartas, que tivo en dúas edicións ao seu coidado, en 2000 e 2012.

O 5 de novembro de 2014, Aurora Bernárdez sufriu un accidente cerebrovascular ao saír dunha visita médica. Foi hospitalizada en coma no servizo de Neuroloxía do Centre Hospitalier Sainte-Anne, do 14º arrondisment de París. Faleceu tres días máis tarde, na mañá do 8 de novembro.

Obra

Traducións

Aurora Bernárdez traduciu ao español dende o francés, o inglés e o italiano. Foi a principal tradutora ao español da obra de Italo Calvino e mais tamén do movemento existencialista francés: os máis senlleiros títulos de Sartre, Beauvoir ou Camus débenselle a ela na súa versión ao castelán.

• Perché leggere i Classici?, de Italo Calvino. Tamén, de Calvino, El sentiero dei nidi di ragno, Ultimo viene il corvo, La formica Argentina, La Grande Bonaccia delle Antille, La nuvola di smog, Gli amori difficili, Cosmicomiche, Ti con zero, La memoria del mondo e altre storie cosmicomiche, a versión en prosa do Orlando Furioso, Gli amori difficili, Le città invisibili, Il castello dei destini incrociati, Palomar, Collezione di sabbia, Sotto il sole giaguaro, La strada di San Giovanni, e mais a correspondencia recollida en I libri degli altri.
• La nausée, de Jean-Paul Sartre, así como As moscas, Huis-clos, Morts sans sépulture, La putain respectueuse, Baudelaire, Les Mains Sales, e Les séquestrés d'Altona.
• Le malentendu, de Albert Camus, así como Noces, L'été, Le premier homme, o Caligula e Os xustos.
• Bouvard e Pécuchet, de Gustave Flaubert.
• Raise High the Roof-Beam, Carpenters, de J.D. Salinger.
• These 13, de William Faulkner.
• Pale Fire, de Vladimir Nabokov.
• The Primal Scream, de Arthur Janov.
• The Alexandria Quartet, de Lawrence Durrell (que inclúe as novelas Balthazar, Justine, Mountolive e Clea).
• Les Monstres sacrés, de Jean Cocteau, ademais de Les Parents terribles, La Machine à écrire, así como parte dunha edición de Obras escogidas, que deste autor fixo en 1966 a editorial Aguilar.
• The Sheltering Sky, de Paul Bowles.
• I Sing the Body Electric! e The Machineries of Joy, de Ray Bradbury.
• The Day of Forever de J.G. Ballard, canda Marcial Souto e Carlos Gardini.
• La Vieillesse, de Simone de Beauvoir.
• Messiah, de Gore Vidal.
• The Sirens of Titan, de Kurt Vonnegut.
• Teatro completo, de J. B. Priestley, parte da cal foi traducido por Bernárdez. Tamén traduciu pezas de Preistley para esta edición Rosa Chacel. Ademais, tamén traduciu parte das obras de Preistley para outras antoloxías deste autor: Teatro inglés contemporáneo e Teatro.
• Les Thibault: l'Été 1914, a sétima parte da macronovela Les Thibault de Roger Martin du Gard.
• The Aerodrome, de Rex Warner.
• Z de Vasiles Vasilikos.
• De Pascal a Graham Greene, edición en castelán de artigos de François Mauriac.
• El Greco, de Antonina Vallentin.

Como editora

• Cortázar de la A a la Z : un álbum biográfico, con Carles Álvarez Garriga, 2004.
• Cartas de Julio Cortázar, 2000 e 2012.
• Cartas a los Jonquières, Julio Cortázar, 2010
• Papeles inesperados, Julio Cortázar, 2009
• Un (re)encontro con Galicia, 2006
• Divertimento, Julio Cortázar
• El examen, Julio Cortázar
• Diario de Andrés Fava, Julio Cortázar
• Imagen de John Keats, Julio Cortázar

Galardóns

• Mención do Premio Konex de Tradución, o maior premior cultural da Arxentina, en 1994.