Arciprestado de Pruzos

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Pruzos.

O Arciprestado de Pruzos é un dos 33 arciprestados da arquidiocese de Santiago de Compostela. Pertence á vigairía da Coruña e abrangue 42 parroquias de sete concellos coruñeses.

A súa existencia xa está constatada no parroquial suevo do século VI. O nome do arciprestado tómase do lugar de Pruzos na parroquia de Churío do concello de Irixoa, o cal nos dá unha idea da importancia deste lugar na época sueva.

Parroquias

Arciprestado de Pruzos no mapa do arcebispado de Santiago de 1825.

As 42 parroquias do arciprestado son:

• 2 parroquias do concello de Aranga:

Aranga (San Paio) e Cambás (San Pedro).

O resto das parroquias de Aranga repártense entre os arciprestados de Xanrozo (tres) e Sobrado (unha), pertencentes tamén á arquidiocese de Santiago de Compostela.

• As 7 parroquias do concello de Irixoa:

Ambroa (San Tirso), Churío (San Martiño), Coruxou (San Salvador), Irixoa (San Lourenzo), Mántaras (Santa María), Verís (Santa María) e A Viña (Santaia).

• As 8 parroquias do concello de Miño:

Bemantes (San Tomé), Callobre (San Xoán), Carantoña (San Xulián), Castro (Santa María), Leiro (Divino Salvador), Miño (Santa María), Perbes (San Pedro) e Vilanova (San Xoán).

• 5 parroquias do concello de Monfero:

Queixeiro (San Xurxo), San Fiz de Monfero (San Fiz), Santa Xiá de Monfero (Santa Xiá), Taboada (Santa Mariña) e Vilachá (Santa María).

As dúas parroquias restantes de Monfero pertencen á diocese de Mondoñedo-Ferrol.

• 7 parroquias do concello de Paderne:

Adragonte (Santiago), Paderne (San Xoán), San Pantaleón das Viñas (San Pantaleón), San Xulián de Vigo (San Xulián), Souto (Santa María), Vilamourel (San Xoán) e Vilouzás (San Salvador).

A parroquia de Obre pertence ao arciprestado de Xanrozo. A parroquia administrativa de Quintas non existe eclesiasticamente.

• 7 parroquias do concello de Pontedeume:

Andrade (San Martiño), Boebre (Santiago), Centroña (Santa María), Nogueirosa (San Cosme), Ombre (Santa María), Pontedeume (Santiago) e Vilar (San Pedro).

A parroquia administrativa de Breamo non existe eclesiasticamente.

• As 6 parroquias do concello de Vilarmaior:

Doroña (Santa María), Goimil (San Cristovo), Grandal (San Pedro), Torres (San Xurxo), Vilamateo (Santiago) e Vilarmaior (San Pedro).

Patrimonio artístico

• Destaca tanto pola súa historia como pola monumentalidade, o mosteiro de Santa María de Monfero, que chegou a ser un dos máis importantes mosteiros galegos.
• Hai un total de 9 igrexas románicas ou con restos románicos: San Martiño de Andrade, San Tirso de Ambroa, San Miguel de Breamo, A Esperela, Santa María de Doroña, San Cosme de Mántaras, Santa María de Verís, San Xoán de Vilanova e San Salvador de Vilouzás.
• Son salientábeis tres retablos: O barroco da ermida das Virtudes de Pontedeume; o da igrexa de Santiago de Adragonte onde están representados en tallas de medio busto os 12 apóstolos, caso único; e o retablo da igrexa do mosteiro de Santa María de Monfero, desmontado na década dos sesenta do século XX, as pezas que se conservan están no coro alto da igrexa.
• Cruces parroquiais da Viña e Vilouzás: A da Viña, de feitura única, é do século XVI. A de Vilouzás é tardomedieval e tamén é única pola forma de cruz grega.

• 
  Mosteiro de Monfero
• 
  Igrexa de San Miguel de Breamo
• 
  Igrexa de San Martiño de Andrade
• 
  Ermida e cruceiro das Virtudes

Romarías

Celébranse tres romarías en ermidas do arciprestado: A da Santa Cruz de Aranga, onde a tradición di que se conserva unha reliquia da Vera Cruz do Calvario, celébrase o 3 de maio e o domingo seguinte; a de San Miguel de Breamo, o 8 de maio e o 29 de setembro; e a da Virxe da Cela no mosteiro de Santa María de Monfero, o primeiro domingo de xullo que non sexa día 1.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Buscador de parroquias da arquidiocese de Santiago de Compostela.
• Mapa dos arciprestados da arquidiocese de Santiago de Compostela.
• O arciprestado de Pruzos Arquivado 20 de xuño de 2012 en Wayback Machine. de José Cardeso Liñares, no nº 8 (2001) da revista Cátedra.