Universidade de Constantinopla
A Universidade de Constantinopla, tamén coñecida coma Universidade de Magnaura polo nome do Palacio Imperial bizantino, foi recoñecida como tal no ano 848,[1] sendo emperador Basilio I, mais coma moitas outras universidades do medievo, xa levaba moito tempo funcionando coma institución académica antes de ser recoñecida como universidade. A escola orixinal fundouse no ano 425, sendo emperador Teodosio II. É considerada por moitos especialistas como a primeira universidade do mundo.[2]
A Universidade contaba con escolas de Medicina, Filosofía e Dereito, que xunto con outras institucións (escolas económicas, facultades, politécnicos, bibliotecas e academias de arte), fixeron de Constantinopla o centro de saber do mundo medieval.
Historia[editar | editar a fonte]
A sociedade bizantina pode considerarse moi instruída, tendo en conta os padróns do seu tempo. Posuían un sistema de educación laico herdeiro das academias da antigüidade clásica. A educación primaria estaba amplamente estendida, chegando até as vilas e abranguendo os dous sexos. Só neste contexto pode ser entendida a universidade secular de Constantinopla, que ademais non era unha institución excepcional, xa que existían outras, antes da conquista musulmá, nalgunhas provincias, coma a de Alexandría e a de Antioquia.[3]
Cando se refundou Constantinopla no 330 foron levados alí mestres e profesores doutras partes do imperio, e tomáronse medidas para que fosen supervisados e apoiados polo estado, pero sen formalizar nin regular o seu ensino.
A escola orixinaria, o Pandidakterion, foi fundada polo emperador Teodosio II no ano 425,[4], establecendo unha clara distinción entre mestres privados e públicos, estes últimos, pagados polo erario, disfrutaban de privilexios e prestixio. Eran en total 31 catedráticos: dez de Gramática latina e outros tanto de grega, dous de Dereito, un de Filosofía e oito de Retórica (cinco en grego e tres en latín). A Retórica era a máis importante e difícil entre as materias estudadas, e era básica para calquera cidadán que pretendese acceder a un posto público no Estado ou na Igrexa.[4].
Nos séculos VII e VIII (‘’A Idade Escura Bizantina’’) o Imperio atravesou graves dificultades: a presión dos árabes polo sur, e a dos eslavos, ávaros e búlgaros polo norte produciron unha crise económica e a decadencia e transformación do estilo de vida bizantino. Aínda así parece que o ensino superior seguía a recibir fondos públicos, se ben este punto non é abondo coñecido polos historiadores. No que si parecen coincidir é na baixada da calidade do ensino neste tempo.
O aumento da estabilidade no século IX permitiu unha mellora da educación, así no 863 fundáronse novas cátedras de Gramática, Retórica e Filosofía (incluíndo Aritmética, Xeometría, Astronomía, Música) con sede no Palacio Imperial de Magnaura. Todas as cátedras foron mantidas con cartos públicos durante o seguinte século e medio, cando o protagonismo da Educación pasa á Igrexa. Durante o século XII a Escola Patriarcal era o centro de ensino máis importante e de el saíron homes de letras coma Teodoro Pródromo e Eustacio de Salónica.
A captura de Constantinopla no 1204 polos cruzados na coñecida como cuarta cruzada supuxo a fin dos fondos para a Universidade, aínda que o goberno no exilio en Nicea (a İznik turca) mantivo algún profesores privados. Despois da restauración imperial (1261) fixéronse varios tentativas de restaurar o vello sistema, máis nunca se acadou de todo, recaendo a maior parte do ensino en mestres privados, coma: o teólogo e gramático Máximo Planudes (1260-1310), o historiador Nicéforo Grégoras (1291-1360), e o home de letras Manuel Chrysoloras, quen sería máis tarde profesor en Florenza e pioneiro na reintrodución da literatura grega en Occidente. No século XV moitos máis profesores de Constantinopla seguirían a Chrysoloras e acabarían ensinando en Italia, onde influíron grandemente aos humanistas.[5].
As principais materias da maior parte dos estudos eran a retórica, a filosofía e as leis, co obxectivo de formar un persoal culto e competente para asumir os postos burocráticos do Estado e da Igrexa (a universidade laica tiña o seu equivalente relixioso nas Escolas de Teoloxía). Na Universidade conserváronse activas as tradicións platónica e aristotélicas, sendo continuación da Academia de Atenas [1]
A Escola de Magnaura fundouse no século IX, sendo engadidas novas facultades de Filosofía e Dereito na Escola Capitalina, xa no século XI.
O período de decaemento da Universidade comezou coa conquista e saque da cidade na IV Cruzada (1204), a pesar de ter sobrevivido coma institución laica, baixo o goberno da Igrexa até a Caída de Constantinopla. A universidade permaneceu aberta até o século XV.[6]
Profesorado notábel[editar | editar a fonte]
- León, matemático e destacado filósofo.
- Teodoro, mestre de Xeometría.
- Teodogio, mestre de Astronomía.
- Kometas, mestre de filoloxía grega.
- Focio I, patriarca de Constantinopla mestre de Filosofía grega.
- San Cirilo de Salónica, o irmán de San Metodio, elaboradores do Alfabeto cirílico.
- San Máximo o Confesor teólogo e erudito.
Algúns alumnos destacados[editar | editar a fonte]
- O Tsar Simeón I de Bulgaria[7]
- Miguel Psellos, escritor, filósofo, político e historiador.
- Nicetas Choniates ou Niketas Koniates ou Akominatos, historiador e politicólogo.
- Miguel Choniates, irmán do anterior, chegou a arcebispo de Atenas.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ 1,0 1,1 Encyclopedia Britannica, Higher Education in the Byzantine Empire, 2008, O.Ed.
- ↑ Professor Jerome Bump, The Origin of Universities Arquivado 20 de febreiro de 2009 en Wayback Machine., Universidade de Texas, en Austin
- ↑ Europe: A Cultural History, by Peter Rietbergen 1998, p.101
- ↑ 4,0 4,1 Elizabeth Jeffreys (2003.). Rhetoric in Byzantium: Papers from the Thirty-Fifth Spring Symposium of Byzantine Studies. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 0-7546-3453-1.
- ↑ Harris, Jonathan; Hellenic Institute. "Byzantines in Renaissance Italy". En Royal Holloway. Byzantium. University of London (Egham, Surrey, TW20 0EX, United Kingdom). ISBN. Arquivado dende o orixinal o 31 de agosto de 2018. Consultado o 01 de abril de 2009.
- ↑ Demetrios Constantelos. "The Formation of the Hellenic Christian Mind". En Aristide D. Caratzas. Christian Hellenism. Essays and Studies in Continuity and Change. New Rochelle, New York & Athens. ISBN 0-89241-588-6.
- ↑ "Bulgaria.com". Arquivado dende o orixinal o 03 de febreiro de 2007. Consultado o 01 de abril de 2009.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Browning, Robert (1989). "Universities, Byzantine" in Dictionary of the Middle Ages, volume 12, page 300.
- Robert Browning (1962). The patriarchal school at Constantinople in the twelfth century. Revista Byzantion. pp. 167–202. ISBN.
- N. G. Wilson (2003.). Scholars of Byzantium. Londres: Duckworth. ISBN 0-7156-1705-2.
- Charles Diehl, Figure bizantine, introdución de Silvia Ronchey, 2007 (orixinal 1927), Einaudi, ISBN 978-88-06-19077-4